بچه‌ها شیفته‌ی ماسک و تنپوش‌های کارتونی هستند. ماسک و لباس مبدل (یا کاستوم) ممکن است طرح مشاغل، حیوانات و قهرمان‌های دنیای فانتزی را داشته باشند اما دسته بسیار محبوبی از ماسک‌ها، ماسک ترسناک است. کاراکترهای فیلم و سریال و بازی‌های ترسناک همیشه نقش به‌خصوصی در سرگرم کردن بچه‌ها ایفا می‌کنند. اما آیا دیدن زشتی و پلیدی و چهره‌های وحشتناک برای بچه‌ها ضرر ندارد؟
تاثیر ماسک و لباس مبدل روی کودکان
استفاده از صورتک و لباس مبدل و نقش بازی کردن با آن جزو فعالیت‌های مورد علاقه کودکان است. در واقع بچه‌ها از سنین خیلی پایین و کاملا ناخودآگاه، شروع به نقش بازی کردن و تقلید رفتار والدین‌شان می‌کنند. تحقیقات دانشمندان نشان داده که بازی‌های نقش آفرینی و نمایشی مانند خاله بازی دارای مزایای بی‌شماری در رشد ذهنی کودک هستند. از جمله این مزایا باید به موارد زیر اشاره کرد:
- کنترل و شناخت هیجانات
- رشد عاطفی و اجتماعی
- بهبود مهارت حل مسئله
- تقویت خلاقیت و تفکر نقادانه
- درک بالا و قدرت همدردی بیشتر
- کنترل استرس و اضطراب
- افزایش اعتماد به نفس
به همین ترتیب، نقش آفرینی با استفاده از ماسک و لباس‌های مبدل هم موجب رشد توانایی‌های شناختی مغز کودکان و تقویت مهارت‌های ارتباطی و اعتماد به نفس، تنظیم رفتاری، شناخت هویت و یادگیری اخلاقیات و رفتارهای درست می‌شود. اما آیا همه ماسک و کاستوم‌ها برای کودک بدون ضرر هستند؟
مطالعه روی این موضوع نشان داده در صورتی که کودک بداند در امنیت است و قرار نیست اتفاق بدی برای او بیفتد، دیدن یا استفاده از ماسک ترسناک و تنپوش‌های ترسناک برای او مشکلی ندارد. نکته‌ای که وجود دارد این است که بچه‌ها از شخصیت پشت ماسک نامطلع هستند. آن‌ها نمی‌دانند با چه انسانی سر و کار دارند؛ به‌خصوص وقتی سن کودک کمتر باشد، این ترس بیشتر هم می‌شود. کافی است به کودک احساس امنیت و اطمینان خاطر بدهید که خطری تهدیدش نمی‌کند و شما تنهایش نخواهید گذاشت تا کودک به ظاهر مبدل عادت کند و دیگر از این پوشش‌ها نترسد. در این صورت ماسک و لباس مبدل ترسناک حتی می‌تواند برای کودک مفید باشد! اما چگونه؟
ایتان گیلسدورف، نویسنده و خبرنگار، با اتکا به تحقیقات و مطالعات مختلف می‌گوید:
ما نیاز داریم بترسیم و بترسانیم، حتی از مرگ! تا بتوانیم معنی زندگی را درک کنیم. ما باید با چیزهای زشت و تهوع‌آور روبرو شویم (شده در زمان بازی کردن) تا بفهمیم خوب بودن دقیقا به معنای چیست. ما باید حتی برای یک زمان کوتاه، نقش آدم بد و شرور را بازی کنیم تا با جنبه‌های مختلف و منفی این شخصیت‌ها آشنا شویم.
به گفته‌ی جرالد جونز، نویسنده کتاب «کشتن هیولاها: چرا بچه‌ها به فانتزی، ابر قهرمان‌ها و خشونت ساختگی نیاز دارند» اشاره می‌کند که خشونت شکل‌گرفته در بازی‌های نمادین و ساختگی به کودکان برای شناخت احساس عصبانیت و خشونت کمک می‌کند تا بتوانند آن را به شکل مناسبی کنترل و تنظیم کرده و به شیوه‌ای عقلانی بروز دهند. جونز اضافه می‌کند:
اگر اجازه ندهیم بچه‌ها سرگرمی‌های ترسناک و وحشتناک داشته باشند، جلوی رشد عاطفی آن‌ها را می‌گیریم. مطمئن باشید که کودک فرق بین واقعیت و سرگرمی را متوجه می‌شود.
فواید ماسک و لباس ترسناک
کودکان حس کنجکاوی زیادی درمورد هویت خود دارند. آن‌ها با بازی کردن نقش خیالی یک کاراکتر مخوف و شرور به مدت کوتاه و آشنا شدن با شرایط، محدودیت‌ها و زوایای فکری چنین شخصیتی، می‌توانند کنجکاوی خود را تا حد زیادی برطرف کنند و این کنجکاوی کوچک را به راحتی از ذهن‌شان بزدایند. در نقطه مقابل، اگر کودک از تجربه بد بودن منع، یا به خاطر چنین خواسته‌ای توبیخ شود، نقش‌های شرور در ذهنش هر روز جای بیشتری اشغال می‌کنند. بنابراین اگر بخواهیم کودک حسرت به دل نماند و بتواند تماما خودش باشد و خودش را بشناسد، نیاز است به او اجازه دهیم نقش‌های مختلف را بدون احساس گناه بازی کند.
مورد بعدی، تجربه ترس در محیطی امن است که کودک را برای واکنش به رویدادهای ترسناک زندگی آماده می‌کند. درواقع کودک با تجربه‌ی ترسیدن در شرایطی کنترل‌شده می‌تواند نحوه مواجهه و کنترل رفتارهای مناسب را بیاموزد و بهتر از پسِ موقعیت‌های ترسناک زندگی‌اش در آینده بربیاید.
وقتی کودک ترسیدن در محیط امن و شرایط کنترل‌شده را تجربه می‌کند، بدن و هیجانات او با موقعیت ترسناک و استرس‌زا آشنا می‌شوند. برای مثال کودک می‌تواند پس از تجربه پیروزی و موفقیت در بازی ترسناک، با خیال راحت‌تری به استقبال تجربه‌های جدید مانند صحبت کردن در جمع و رفتن به کلاس اول برود. به این نوع ترس، ترس خوب می‌گوییم!
از سویی، روبه‌رو شدن با ترس و چیزهای ترس آور مانند ماسک ترسناک باعث شجاع‌تر شدن فرد، ایجاد اعتماد به نفس و کاهش استرس می‌شود. استفاده از لباس‌های ترسناک و نقش بازی کردن در چنین موقعیتی می‌تواند برای کودکان حساس نوعی تمرین شجاعت هم باشد! والدین و اطرافیان می‌توانند با ایجاد موقعیت‌های خنده‌دار و شوخی کردن با لباس ترسناک باعث کمتر شدن احساس ترس کودک شوند.
چطور ترس را برای کودکان سرگرم‌کننده کنیم؟
با در نظر گرفتن چند نکته می‌توان بازی کودکان در لباس مبدل ترسناک را سرگرم‌کننده کرد تا بتوان از فواید ترس خوب بهره‌مند شد:
- داستان‌سرایی و روند بازی را به کودک بسپارید: اجازه دهید تا بچه‌ها محیط ترسناک خودشان را در خانه درست کنند یا لباس و ماسک ترسناک را خودشان انتخاب کنند. این کار به کنترل موقعیت و شدت ترسناک بودن آن برای کودک کمک می‌کند تا بتوان بیشتر روی جنبه‌ی سرگرم‌کنندگی بازی متمرکز شد، نه ترسناک بودن لباس و نوع بازی! برای کمک به این موضوع می‌توانید از کودک بخواهید تا ابتدا داستانی درباره یک چیز ترسناک مانند یک هیولا بنویسد؛ به‌گونه‌ای که در انتها، آن هیولا دوست کودک شود یا کودک بتواند بر او پیروز شود.
- زمان متوقف کردن بازی را به کودک بسپارید: برای پایان بخشیدن به بازی نباید فشاری روی کودک باشد. به کودک اطمینان خاطر بدهید که می‌تواند بازی را به هر نوعی و در هر زمانی که خواست، تمام کند و تنها موضوع مهم این است که خودش از بازی راضی باشد و لذت ببرد.
- اجازه ترسناک بودن به کودک بدهید: به کودک اجازه دهید که هر شخصیتی که می‌خواهد باشد یا هر محیط ترسناکی که می‌خواهد، درست کند. این کار به بهبود عزت نفس و کسب احساس پیروزمند بودن او منجر می‌شود. همچنین کودک کاملا متوجه می‌شود که تمام فرایند، ساختگی است و واقعیت ندارد.
- هر کودک را با روحیات خاص خودش بشناسید: بچه‌ها با هم فرق می‌کنند و پاسخ هیجانی آن‌ها به ترس متفاوت است. پس موقعیت های ساده و امن‌تر را برای کودک ایجاد کنید.
- با احتیاط، از زیاده‌روی کودک جلوگیری کنید: اگر در طول بازی متوجه شدید که کودک شما به مسائل بالغانه‌تر از سنش یا رفتارهای خطرناک علاقه نشان می‌دهد، با پرسیدن سوال‌هایی از او بخواهید تا در درک موضوع به شما کمک کند. مثلا از او بپرسید:
– موقع دیدنش چه حسی داری؟
– چه چیزی در این مورد توجهت را جلب کرده؟
– از کدوم کاراکتر این داستان بیشتر خوشت اومده؟
– چیزی در مورد فلان موضوع خوندی که ازش خوشت آمده؟
درود
واقعا با هیجان تمام این مقاله آموزشی رو خوندم و خیلی حض بردم که چقدر دقیق اومدید تفسیری جالب از بازی و کاراکترها و ماسک های ترسناک ارائه دادید، ای کاش میشد این آگاهی بخشی رو در سطح گسترده‌تر پخش کرد.
سپاس و خسته نباشید
مرسی. خوشحال میشیم که برای دوستانتون و دیگران بفرستید.