وقتی کودکان اسباب بازی‌هایشان را خراب می‌کنند، والدین اغلب از این موضوع ناراحت و یا حتی عصبانی می‌شوند اما باید بدانید که خراب کردن اسباب بازی و عروسک توسط کودکان همیشه نشانه بدی نیست و گاهی خبر از ذهن کنجکاو و خلاق کودک می‌دهد. دلایل مختلفی پشت این عادت کودکان وجود دارد که صرفا منفی و مخرب نیستند، پس بهتر است گاهی اجازه دهید تا کودک شما اسباب بازی و عروسکش را خراب کند. به عنوان والدین، سرپرست یا معلم کودک، اگر او اسباب بازی‌اش را بشکند، نباید برخورد بد و یا خشنی داشه باشید، بلکه می‌توانید به طور اصولی کودک را با این اتفاق مواجه کنید، علت را از او بپرسید، و نتیجه ناخوشایند کارش را به او بازتاب دهید. در مجموع رفتار با کودک بسیار حساس و ویژه است و باید مراقب باشیم تا هر عکس العمل ما تاثیر بدی در کودکان نداشته باشد.
چرا باید اجازه دهیم کودکان اسباب بازی هایشان را خراب کنند؟
احتمالا برای پدر و مادرها هیچ منطق یا دلیل قانع کننده‌ای وجود ندارد که کودک اسبازی خود را خراب کند اما بر اساس بررسی‌هایی که متخصصان حوزه کودک و روانشناسان در طی سال‌های گذشته انجام داده‌اند، خراب کردن اسباب بازی همیشه بد و نادرست نیست.
اهمیت به حس کنجکاوی و خلاقیت کودکان
کودک به اسباب بازی‌هایش بسیار علاقه دارد اما بعد از مدتی نسبت به سازوکار اسباب بازی موردعلاقه احساس کنجکاوی پیدا می‌کند. برای کودکان که در حال کشف و شناخت دنیای اطرافشان هستند، بسیار مهم است که بفهمند اسباب بازی عزیزشان چگونه کار می‌کند. ارزش نهادن به این حس کودک کمک می‌کند تا فرزندتان هیچ‌گاه احساسات و سوالات خود را سرکوب نکند.
زمانی که کودک اسباب بازی خود را باز می‌کند و هر جز آن را لمس می‌کند، هم متوجه ساختار اسباب بازی خواهد شد و هم به واسطه لمس و بازی با قطعات، مهارت‌های ظریف، دستورزی و حتی حل مسئله کودک تقویت خواهد شد. همچنین کودکان ارتباط بین اجزای مختلف اسباب بازی را بهتر یاد می‌گیرند و این موضوع می‌تواند زمینه ساز تقویت خلاقیت آنان باشد تا در آینده به ساخت و طراحی سازه‌های مختلف علاقه پیدا کنند.
تقویت انواع مهارت‌ها در کودکان
هر زمان که کودک ماشین یا عروسکی را خراب می‌کند، ابعاد مختلفی در ذهن او درگیر این موضوع خواهند شد. کودک با خراب کردن اسباب بازی خود با یک چالش احساسی نیز رو به رو می‌شود زیرا باید بپذیرد که اسباب بازی موردعلاقه او دیگر وجود ندارد. در پی این اتفاق کودک می‌آموزد تا با احساس خود مواجه شده و تلاش کند تا مشکل به وجود آمده را حل کنند. مخصوصا در سنین بالاتر می‌بینیم زمانی که بچه‌ها اسباب بازی خود را خراب می‌کنند، با جدیت درگیر سرهم کردن و درست کردن دوباره آن هستند. همین فعل و انفعالات به مروز مهارت دستورزی و حل مسئله را در کودک تقویت می‌کند.
تلاش برای برقراری ارتباط با اطرافیان
گاهی خراب کردن یک اسباب بازی، روشی غیرکلامی یا بهانه‌ایست تا کودک با والد یا سرپرست خود ارتباط بگیرید و نیاز خود را از این طریق به او منتقل کند. کودک متوجه خواهد شد که در صورت خراب کردن اسباب بازی پدر و مادر به او توجه می‌کنند، پس آن را خراب می‌کند تا پیامی را به والدین خود برساند. استرس، غم، حسادت نسبت به خواهر و برادر کوچکتر و یا خشمی درون کودک وجود دارد که او تلاش می‌کند تا به واسطه خراب کردن ماشین اسباب بازی یا عروسک خود آن را به والدین خود منتقل نمایید. پس اگر کودک را مدام دعوا کنید، احتمالا این پیغام مهم را نمی‌فهمید.
اما تا کجا به کودک اجازه دهیم تا اسباب بازی‌هایش را خراب کند؟
البته که خراب کردن اسباب بازی همیشه نشانه خوب و مثبتی نیست و اگر از حد خارج شود می‌تواند برای والدین یک زنگ خطر به حساب بیاید. خراب کردن غیرعادی اسباب بازی و عروسک‌ها می‌تواند نشان از خشم زیاد کودک باشد. کودک به هر دلیل ممکن است دچار مشکلات و چالش‌هایی باشد که آن را با خراب کردن اسباب بازی بروز می‌دهد، پس اگر این رفتار تکراری را چندین بار از کودک خود دیده‌اید، حتما با او صحبت کنید یا با روانشناس کودک تماس بگیرید.
در صورتی که خراب کردن اسباب بازی طوری باشد که به خود کودک یا دوستان او آسیب برساند باید حتما آن را بررسی و پیگیری کنید زیرا صدمات جسمی و روحی این چنین ممکن است جبران ناپذیر باشند. در نهایت نیز کودک شما باید بیاموزد که هر اسباب بازی ارزش و اهمیت خاص خود را دارد و او به عنوان صاحب آن عروسک یا ماشین باید مسئولیت حفظ و نگهداری آن را بپذیرد. به علاوه، به او گوشزد کنید که اگر اسباب بازی‌هایش را خراب کند ممکن است دیگر وسیله‌ای برای بازی نداشته باشد.
رفتار مناسب والدین در مواجهه با خراب کردن اسباب‌بازی‌ها توسط کودکان چیست؟
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم، والدین باید نسبت به رفتارهای مخرب کودک هشیار باشند و هنگامی که کودک اسباب بازی‌های خود را دائم خراب می‌کند، با اون مقابله کنند. برای این کار:
- کودک را به بازی‌های خلاقانه تشویق کنید: سعی کنید زمانی را به کودک خود اختصاص دهید و بازی‌های جدید و خلاقانه به او آموزش دهید. طراحی بازی‌های نوین برای کودک می‌تواند ذهن او را از خراب کردن اسباب بازی‌ها دور کند.
- پیامدهای رفتارش را به او گوشزد کنید: به کودک خود صادقانه بگویید که اگر اسباب بازی خود را خراب کند، دیگر جایگزین جدید برایش تهیه نمی‌کنید و عروسک یا ماشین دلخواهش را برای همیشه از دست می‌دهد.
- ارزشمندی وسایل را به او بیاموزید: به کودک یاد دهید که هر اسباب بازی هدیه‌ای از شما و عزیزان اوست و یا یادگاری تولد و روزهای شاد اوست، پس بهتر است تا در حفظ و نگهداری از آن‌ها دقت عمل لازم را به خرج دهد.
- کودک را به رفتار مسئولانه تشویق کنید: به کودک یادآوری کنید که مثل تمامی وسایل دیگرش، اسباب بازی‌ها نیز بخش مهمی از اتاق خواب و لوازم او هستند که باید با دقت از آن‌ها مراقبت کند.
توصیه ما این است که احساس می‌کنید، کودک به خاطر کنجکاوی اسباب بازی‌هایش را خراب می‌کند، برایش اسباب بازی‌هایی ساختنی، لگو و یا پازل خریداری کنید. حتی اسباب بازی‌های بامزه و خاصی مثل دایناسورهای دریل‌دار نیز برای بچه‌های کنجکاو و خلاقی مناسب هستند که می‌توانند قسمت‌های مختلف آن را باز کرده و دوباره سرهم کنند.
سوالات متداول
اگر کودک اسباب بازی خود را خراب کرده باشد، نباید برای او اسباب بازی بخریم؟ این‌که بعد از یک یا دوبار خراب کردن وسایل بازی، کودک را از خرید اسباب بازی جدید محروم کنید، چندان منطقی نیست. اما اگر رفتارهای کودک خارج کنترل شماست می‌توانید مدتی برای او اسباب بازی جدید خریداری نکنید. چرا کودک من اسباب بازی خود را پرت می‌کند؟ پرت کردن اسباب بازی ممکن است یک حرکت برای جلب توجه باشد یا شاید کودک با پرت کردن و شنیدن صدای اسباب بازی به دنبال این است تا آن را بهتر بشناسد. در بچه‌های بالای 3 سال بهتر است این رفتار را دقیق‌تر بررسی کنید و در صورت لزوم با روانشناس کودک مطرح کنید. آیا خراب کردن اسباب بازی به دلیل خشم زیاد کودک است؟ لزوما نه، گاهی کودک صرفا به دلیل شناخت از محیط اطراف خود و کنجکاوی اسباب بازی خود را خراب می‌کند.جمع بندی
بار دیگر که کودک ماشین اسباب بازی خود را خراب کرد یا دست و پای عروسک خود را جدا کرد از او خشمگین نشوید زیرا کودک در حال کسب تجربه و شناختن دنیای خود است. او تلاش می‌کند تا با ارضای حس کنجکاوی خود، دنیای اطرافش را بهتر بشناسد و با کارکرد وسایل مورد علاقه‌اش آشنا شود. تا زمانی که خراب کردن و شکاندن اسباب بازی‌ها به خود کودک و یا اطرافیان او آسیب نرساند و یا از حد کنترل خارج نشود، ایرادی ندارد اما اگر متوجه شدید که رفتار کودک حالتی غیرعادی و توام با خشم و ناراحتی دارد، حتما این مورد را پیگیری کرده و با روانشناس کودک مطرح کنید.