در دنیایی که تکنولوژی با سرعتی سرسام‌آور پیش می‌رود و بازی‌های دیجیتال هر روز پیچیده‌تر و هیجان‌انگیزتر می‌شوند، هنوز هم بازی فکری های کلاسیک و نوستالژیک جایگاه ویژه‌ای در دل‌ها دارند. این بازی‌ها نه تنها ما را به دوران کودکی و خاطرات شیرین آن برمی‌گردانند، بلکه همچنان برای نسل‌های جدید آموزنده و سرگرم‌کننده هستند.
تفاوتی ندارد می‌خواهید با بازی کاتان به یک سرزمین جادویی قدم بگذارید یا با بازی‌های ریسک و شطرنج، مهارت‌های استراتژیک خود را به رخ بکشید؛ به شما قول می‌دهیم حداقل یک بازی نوستالژیک از لیست زیر پیدا خواهید کرد که مورد علاقه‌تان باشد. پس با ما باشید تا در کنار هم سری به دنیای خاطره‌انگیز بازی‌های کودکی بزنیم.
11 تا از بهترین بازی های فکری نوستالژی ایران
یک ظرف کوچک فالوده خنک، یک لیوان شربت خاکشیر تگری یا حتی گاز کوچکی از یک کیک تیتاب کافی است تا فورا به خاطرات کودکی پرتاب شویم؛ روزهای گرمی که در حیاط خانه مادربزرگ، بعدازظهرهای طولانی تابستان را با بازی‌های ساده ولی پرماجرا سر می‌کردیم. روی قالیچه‌ای رنگارنگ، تاس‌هایمان را می‌چرخاندیم یا سنگ‌های کوچک بازی «یه قل دو قل» را یکی یکی از زمین جمع می‌کردیم. همان‌جا، زیر سایه درخت توت، برگه کاغذی در دست داشتیم و سعی می‌کردیم اسم‌های عجیب و غریبی را که فقط در ذهن کودکانه‌مان وجود داشتند، برای بازی «اسم و فامیل» پیدا کنیم. این خاطرات شیرین، تکرارشدنی نیستند اما می‌توانند دوباره در جایی از بزرگسالیمان ساخته شوند.
با تفریح‌کردن، ذهنتان را تقویت کنید
لیست زیر 11 تا از بهترین بازی های فکری نوستالژی ایران است که همه ما بیشتر آن‌ها را حداقل یک بار بازی کرده‌ایم. این لیست را بخوانید و بهترین بازی فکری آن را برای مهمانی خانوادگی بعدیتان جدا کنید تا یک بار دیگر طعم شیرین خنده‌های از ته دل در میان اعضای خانواده را بچشید.
مونوپولی (Monopoly)؛ بازی فکری شانس و استراتژی
مونوپولی یک بازی رومیزی نوستالژیک است که هنوز هم در کمد بیشتر خانه‌های ایرانی پیدا می‌شود. در مونوپولی تاس می‌اندازی و آرزو می‌کنی به خیابانی بیفتی که بتوانی صاحبش شوی! خرید و فروش ملک، چانه‌زنی و رقابت برای ساخت یک امپراتوری مالی قدرتمند، تمام داستان این بازی فکری محبوب است.
مونوپولی بیش از آن که یک بازی ساده رومیزی باشد، نمادی از دنیای واقعی ماست. کافی است یک اشتباه کوچک کنید تا همه‌چیز به سرعت به باد برود!
اتللو (Othello)؛ بازی فکری محبوب نوجوانان ایرانی
بازی اتللو یا اُتِلو با آن جعبه جمع و جور و مهره‌های رنگی، یکی از پای ثابت‌های دورهمی‌های ایرانیان بوده و هست. بازی اتللو به به این شکل است که هر حرکت می‌تواند به کلی رنگ صفحه را تغییر دهد. مهره‌های سیاه و سفید با هر چرخش، بازی را به نفع بازیکن‌ها تغییر می‌دهند. بنابراین باید استراتژی و تیزبینی خاصی داشته باشید چون در نهایت کسی پیروز این میدان است که بتواند بیشتر مهره‌ها را به رنگ خود درآورد.
راز جنگل (enchanted forest)
در هر سن و سالی که باشید، احتمال می‌دهیم حداقل یک بار راز جنگل بازی کرده‌اید. این بازی رومیزی محبوب شما را به اعماق یک جنگل پر رمز و راز می‌برد؛ جایی که باید گنج‌های پنهان را کشف کنید. با هر قدمی که در این جنگل مخوف به جلو برمی‌دارید، درختان با شما سخن می‌گویند و مسیر درست را نشان می‌دهند. این بازی فکری قدیمی پر از هیجان و شگفتی است و در هر نوبت بازی، ماجراجویی تازه‌ای برای میزبانانش دارد.
ریسک (Risk)؛ لشکرکشی برای فتح دنیای روی میز
ریسک یکی دیگر از بازی فکری های بازی های فکری نوستالژی است که در ایران هم طرفداران زیادی داشت. اگر از زمان قدیم طرفدار بازی‌های رومیزی بوده‌اید، احتمالا نقشه شش‌رنگ ریسک را به خاطر می‌آورید. در این بازی شما فرمانده‌ای هستید که روی نقشه‌ای از جهان، ارتش‌های خود را حرکت می‌دهید تا دنیا را تسخیر کنید. هر تصمیم و هر نبرد، سرنوشت یک قاره را تعیین می‌کند. اما حواستان باشد؛ یک اشتباه کافی است تا تمامی سرزمین‌هایتان را از دست بدهید!
پرفروش‌ترین بازی فکری‌های تمشک
کاتان (Catan)
در شرایطی که تا به امروز بیش از 50 میلیون نسخه از بازی کاتان به فروش رسیده، چندان دور از ذهن نیست اگر به شما بگوییم کاتان یکی از محبوب‌ترین بازی فکری های رومیزی در ایران است. در کاتان، جزیره‌ای سرسبز و غنی در اختیار شما قرار می‌گیرد که باید با استراتژی صحیح، منابع آن را استخراج و با دیگران داد و ستد کنید. مسیری که در کاتان به سوی پیروزی می‌رود، با ساختن شهرها و جاده‌ها آغاز می‌شود؛ اما مراقب باشید! همیشه رقبایی هستند که می‌خواهند زودتر از شما به مقصد برسند.
تخته نرد (Backgammon)؛ بهترین بازی فکری در میان همه نسل‌های ایران
کم‌تر کسی در ایران پیدا می‌شود که تخته‌نرد بلد نیست. تاریخ و اصالت این بازی رومیزی با فرهنگ ایرانی گره خورده است و از زمان قدیم تا به امروز در بازارها، حجره‌ها، پارک‌‌ها، خانه‌ها و محافل، تخته نرد جایگاه ویژه‌ای داشته است.
هر حرکت تاس در تخته نرد، رقم‌زننده سرنوشت شما در این نبرد است. یک بازی نه تنها استراتژی قوی می‌خواهد، بلکه دل و جرات هم لازم دارد و درست مثل زندگی، پر از بالا و پایین است!
شطرنج (Chess)؛ پادشاه بازی فکری های قدیم و جدید
شطرنج، میدان نبردی است که در آن هر مهره وظیفه‌ای مهم و هر حرکت معنایی عمیق دارد. روی صفحه 64تایی شطرنج، شاه، وزیر، اسب و فیل، همه در خدمت پیروزی شما هستند. استراتژی در این بازی حرف اول را می‌زند و یک اشتباه کافی است تا همه‌چیز به نفع حریف تمام شود.
اسم و فامیل؛ بزرگ‌ترین نبرد حافظه در دنیای بچه‌های ایرانی
اسم و فامیل، بازی ساده‌ای از دل کودکی‌های ما است که با یک قلم و کاغذ، ساعت‌ها خنده و هیجان خلق می‌کند. وقتی حرفی انتخاب می‌شود، ذهن بازیکنان باید با سرعت نور بهترین کلمات را پیدا کند. هرچه بیشتر بدانید، شانس بیشتری برای بردن دارید!
دبرنا (Bingo)
دبرنا یک بازی سرعتی محبوب میان ما ایرانی‌ها است. اگر خاطرات این بازی هیجان‌انگیز را فراموش کرده‌اید، چند جمله ساده برای یادآوری آن کافی است. وقتی عددت را صدا می‌زنند، قلبتان تندتر می‌زند و دستتان با عجله مهره را روی کارت می‌گذارد. یک بازی سرشار از هیجان و شانس که با کامل‌کردن هر شماره به آن لحظه شیرین که فریاد بزنی: «دبرنا!» نزدیک‌تر می‌شوی.
فکر بکر (Mastermind)؛ دست حریف را بخوانید
چقدر در خواندن ذهن دوستانتان مهارت دارید؟ در فکر بکر، باید ذهن حریف را بخوانید و رمز پنهان مهره‌های رنگی پشت دیوار را کشف کنید. بازی فکر بکر یک بازی فکری دونفره محبوب است که هم بر استراتژی و هم بر تحلیل قدرتمند استوار است.
جومانجی (Jumanji)
چه کسی می‌تواند ادعا کند بعد از تماشای اولین فیلم جومانجی، دلش نخواسته حداقل یک بار در دنیای این بازی فکری جادویی قدم بگذارد؟ دنیایی که در آن حیوانات وحشی به خانه ما تردد دارند، مسیر حرکت سیارات تغییر می‌کند و می‌توانیم با خودمان در آینده ملاقات داشته باشیم؛ هیجان‌انگیز نیست؟ جومانجی، یک بازی فکری قدیمی و محبوب است که بلافاصله پس از شروع آن، جداکردن دنیای خیالی و واقعی از همدیگر تقریبا غیر ممکن می‌شود. در جومانجی با هر حرکت مهره‌های بازی، جنگلی وحشی به سوی شما می‌آید و فقط با تمام‌کردن بازی می‌توانیی از این ماجراجویی خطرناک جان سالم به در ببرید!
بازی های فکری دهه 70 و 60
بازی های فکری دهه 70 و 60 هم عالم خودشان را داشتند! بازی‌هایی که با ابزارهای ابتدایی و قوانین ساده، اما پر از خلاقیت و شادی، ذهن ما را به چالش می‌کشیدند و ساعت‌ها ما را در کنار دوستان و خانواده سرگرم می‌کردند. این بازی‌ها به یادمان می‌آوردند که چگونه با چندتا سنگ ساده، یک صفحه کاغذی یا حتی تعدادی مهره رنگی میتوانستیم دنیایی از شادی و خلاقیت را خلق کنیم. اگر شما هم در ادامه این مطلب همراه ما باشید در کنار هم سفری خواهیم داشت به گذشته‌ای نه چندان دور؛ جایی که بازی‌های فکری ایرانی، ما را به دنیای ساده و پرمعنایی کودکی می‌بردند. پس اگر دهه هفتادی یا شصتی هستید، پیشنهاد می‌کنیم این بخش از مطلب «معرفی بازی فکری های نوستالژی» را به هیچ عنوان از دست ندهید.
کارت بازی؛ جمع‌آوری شخصیت‌های محبوبتان
اگرچه در دهه شصت و هفتاد بازی‌های رومیزی زیادی وجود نداشت، اما بدون شک کارت بازی یکی از محبوب‌ترین آن‌ها بود. در این بازی کارت‌هایی از شخصیت‌های مختلف فوتبالی وجود دارد که پشت هر کدام اطلاعات او نوشته شده است. هر کارت قدرت و امتیاز مشخصی دارد و شما باید سعی کنید بهترین کارت‌ها را به دست آوردید. مهم نیست برنده این بازی صاحب کارت‌های مسی و رونالدو است یا علی دایی و مهدوی کیا؛ برای بچه‌های دهه شصتی مهم این بود ک کارت شخصیت‌های مورد علاقه خودشان را به دست آورند؛ به هر شکلی که شد!
نوستالژی‌های تمشکی!
گل یا پوچ؛ بازی محبوب دهه هفتاد، ترند 1403
در میان بازی‌های استراتژیک دهه هفتاد، یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها گل یا پوچ است. در این بازی باید روانشناسی، مهارت، استراتژی، شانس و تا حدی زرنگی را در یک ظرف بزرگ بریزید و با یک نخود کوچک، حریفتان را به چالش بکشید. در دهه شصت و هفتاد، بازی گل یا پوچ پای ثابت دورهمی‌های خانوادگی بود. پیشنهاد می‌کنیم شما هم مجددا این بازی ساده و هیجان‌انگیز را به مهمانی‌هایتان دعوت کنید.
تیله بازی؛ نبرد استراتژی و شانس
تیله‌‌ها در دهه شصت دنیای رنگارنگی بودند که در دستان کوچک ما جا می‌گرفتند. اگر خاطرات تیله‌بازی‌هایتان را به یاد بیاورید، متوجه می‌شوید که این بازی نیاز به دقت، تمرکز و البته کمی شانس داشت. بنابراین درست در آن لحظه که تیله با ضربه‌ای ماهرانه، تیله‌های دیگر را به گوشه میدان می‌فرستاد، باید بلافاصله استراتژی شلیک بعدی را در ذهن می‌چیدیم.
خاطرات تیله‌بازی را زنده کنید
منچ (Ludo)
منچ، یک بازی فکری رومیزی دهه هفتاد است با هر پرتاب تاس آینده آن تعیین می‌شود. مسیرهای پیچ‌درپیچ و خانه‌های رنگارنگ زمین منچ ما را به دنیایی از رقابت و امید می‌برد. البته باید حواستان به پشت سر باشد. همیشه مهره‌ای هست که برای تعقیب شما بند کفش‌هایش را سفت کرده باشد!
تشتک‌بازی
آیا تشتک‌بازی را به یاد می‌آورید؟ شاید این روزها دیگر نام و نشانی از این بازی نمانده باشد، اما ما به خاطر داریم که چگونه میتوانستیم با یک جرعه خلاقیت و کم‌ترین لوازم ممکن، ساعت‌ها سرگرم شد. تشتک‌بازی یک رقابت مهیج با درهای فلزی نوشابه است که بیشتر اوقات هم در کوچه‌های خاکی محله برگزار می‌شد. در این بازی باید تشتک‌ها را به دقت به سوی هدف پرتاب کنید و هر برخورد امتیاز مشخصی دارد.
مار و پله
دهه شصت، هفتاد، هشتاد، نود و حتی همین الان؛ بی‌راه نیست اگر بگوییم مار و پله یک بازی برای تمام دوران است. امکان ندارد به یک کودک ایرانی نام مار و پله را بگویی و او شما را هاج و واج نگاه کند! این بازی خاطره‌انگیز از چند خانه، چند نردبان و البته چندین مار گرسنه تشکیل می‌شود. کافی است کمی شانس بیاورید تا به کمک نردبان‌ها صعود کنید. البته همیشه همانی نمی‌شود که شما آرزویش را داشتید؛ درست مثل زندگی، پر از بالا و پایین‌های غیرمنتظره.
نقطه‌بازی (Dots and Boxes)
همین حالا یک خودکار و کاغذ بردارید تا یکی از سرگرم کننده ترین بازی های فکری دهه 70 را به شما بیاموزیم. نقطه‌بازی یک بازی رومیزی دو نفره است که در ابتدا باید یک مربع 5 در 5 را به صورت مرتب و رو به روی هم، نقطه‌چین کنید. حالا هر بازیکن در هر مرحله می‌تواند دو نقطه کنار هم را به یکدیگر متصل کند. هدف آن است که با این خط‌چین‌ها مربع بسازید و در پایان بازی هر کس مربع بیشتری داشته باشد، برنده است.
چکرز؛ نبردی از دوران باستان تا به امروز
چکرز یک بازی فکری محبوب دیگر است که تا حدودی به اتللو شباهت دارد. اگر فکر می‌کنید بازی های فکری دهه شصت خیلی قدیمی هستند، بد نیست بدانید قدمت چکرز به خیلی قبل‌تر، یعنی حدود 5 هزار سال پیش برمی‌گردد. در این بازی مهره‌ها با حرکات حساب‌شده در صفحه پیش می‌روند، می‌پرند و حریف را از میدان به در می‌کنند. هر حرکت، تاکتیکی است که برای شما یا پیروزی می‌آورد یا شکستی دلچسب.
دومینو؛ خاطره ساعت‌ها تلاش و تمرکز
چیدن یکی‌یکی دومینوها در کنار هم، درست مثل ساختن جورچین قصه‌های کودکی است. دومینو آخرین گنج زیرخاکی ما از بازی های دهه هفتاد و شصت است که در این مطلب با شما تمشکی‌های عزیز در میان می‌گذاریم. دومینو یک بازی سرگرم‌کننده بود که به ما می‌آموخت چگونه با زنجیره‌ای از تصمیمات درست، می‌توان همه‌چیز را به هم پیوند داد و به پیروزی رسید.
دومینوبازی با محصولات تمشک
قدیمی ترین بورد گیم دنیا کدام است؟
پیش از آنکه بخواهیم از شما خداحافظی کنیم، بد نیست با قدیمی ترین بوردگیم دنیا هم آشنایتان کنیم. قدیمی‌ترین بوردگیم شناخته‌شده در جهان، بازی مصری سنِت (Senet) است. قدمت سنت به بیش از 5000 سال پیش (حدود 3100 پیش از میلاد) می‌رسد. شواهدی از این بازی در مقبره‌های مصری و نقاشی‌های دیواری کشف شده و برخی محققان معتقدند که سنِت به نوعی با آیین‌ها و باورهای مذهبی مصریان باستان در ارتباط بوده است.
سنِت یک بازی دو نفره است که روی یک تخته با 30 خانه (معمولا 3 ردیف 10تایی) انجام می‌شد و هر بازیکن 5 مهره دارد. هدف بازی این بود که بازیکنان مهره‌های خود را از طریق یک سری حرکات مشخص در طول تخته جابه‌جا کرده و در پایان همه مهره‌های خود را از تخته خارج کنند. نحوه بازی سنت به شکل زیر است:
مهره‌های خود و حریف را روی ردیف بالایی (مربع های 1-10) یکی در میان قرار دهید. تاس بریزید و هرکسی که عدد بیشتری بیاورد شروع می‌کند.
- برای حرکت دادن مهره‌ها، بازیکن تاس می‌ریزد (تاس در این بازی چوب است).
- تعداد چوب‌های افتاده با سمت تخت نشان‌دهنده تعداد خانه‌هایی است که مهره می‌تواند حرکت کند.
- اگر همه چوب‌ها روی سمت گرد بیفتند (یک حرکت نادر)، بازیکن می‌تواند 5 خانه حرکت کند.
- مهره‌ها باید در مسیر زیگزاگی تخته حرکت کنند (از خانه 1 به خانه 10، سپس به خانه 11 و ادامه به همین صورت).
- بازیکن می‌تواند مهره خود را به خانه‌ای ببرد که مهره حریف در آن نیست یا فقط یک مهره از حریف در آن خانه باشد.
- اگر مهره بازیکن به خانه‌ای برسد که مهره حریف در آن باشد، مهره حریف به خانه اولی خالی برمی‌گردد.
- خانه 15: «خانه بازگشت» که مهره‌ها نمی‌توانند از این خانه به عقب برگردند.
- خانه 26: «خانه حمایت» که مهره‌ها از برداشته‌شدن توسط حریف در این خانه در امان هستند.
- خانه 27-29: خانه‌هایی که به ترتیب باید با حرکت دقیق تخلیه شوند.
خانه 30: خانه نهایی است و مهره‌ها باید از این خانه خارج شوند تا به پایان برسند.
- اولین بازیکنی که تمام مهره‌هایش را به خانه 30 برساند و از تخته خارج کند، برنده است.
آشنایی با بازی فکری هایی برای تمام دوران به سبک تمشک
تمشکی‌های عزیز یک بار دیگر همراه شما بودیم تا با هم درباره یکی دیگر از موضوعات جذاب در زمینه بازی، یعنی «بازی فکری هایی که هیچوقت قدیمی نمی‌شوند!» گفتگو کنیم. آنچه در این مطلب خوانید نگاه کوتاهی به محبوب‌ترین بازی فکری های ایران، نوستالژیک‌ترین بازی های فکری دهه 60 و 70 و قدیمی‌ترین بازی فکری ثبت‌شده در تاریخ بشریت بود. به نظر شما چه بازی‌های فکری نوستالژیک دیگری را از قلم انداختیم؟ از شما دعوت می‌کنیم در بخش نظرات همین مطلب، با ما از خاطرات خوش کودکی خود بگویید.
سوالات متداول
پاسخ به همه مواردی که شما پرسیده‌اید
مونوپولی، ریسک، کاتان و شطرنج در حال حاضر چند نمونه از بهترین بازی های فکری جهان هستند.
قدیمی ترین بازی فکری جهان یک بازی رومیزی به نام سنت است که قدمت آن به دوران مصر باستان برمی‌گردد.
تخته نرد، مونوپولی، شطرنج و بازی‌های رومیزی، بازی های فکری مناسب بزرگسالان هستند.
بدون شک در ایران بهترین بازی فکری برای تقویت حافظه اسم و فامیل است.
در دهه شصت بازی های فکری مختلفی از جمله کارت بازی، گل یا پوچ، منچ و مارپله، نقطه بازی و چکرز، مطرح و محبوب بود.
