در دنیای امروز، پدران و مادران همواره نگران استفاده بیش از حد کودکان از لوازم دیجیتال و سرگرم‌شدن کودکان تنها با بازی های کامپیوتری هستند. تقریباً اکثر ما با استفاده کودکان از لوازم الکترونیک و بازی‌کردن با موبایل و تب لت و دیگر لوازم الکترونیک مخالف هستیم و نظر مثبتی نسبت به آن‌ها نداریم؛ اما آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که شاید این بازی‌ها آن‌قدرها هم مضر نباشد و حتی فواید و اثرات مثبتی هم به دنبال داشته باشد؟ اصلاً چه اتفاقی افتاد که کودکان آن‌قدر به سمت دنیای دیجیتال و بازی‌های اینترنتی کشیده شدند؟!
آشنایی با بازی های کامپیوتری و دیجیتال
بازی‌های دیجیتال طیف گسترده‌ای از بازی‌ها را شامل می‌شود که افراد روی نمایشگر و با استفاده از هوش و قدرت ذهنی خود آن‌ها را انجام می‌دهند. بازی‌های دیجیتال را می‌توان هم به شکل گروهی و هم به شکل انفرادی انجام داد. این بازی‌ها ممکن است روی یک نمایشگر کوچک مانند گوشی موبایل اجرا شود یا روی کنسول‌های بازی حرفه‌ای و پیشرفته مانند xbox و ps و… برای این بازی‌ها شما تنها نیاز به نمایشگر و کنسول بازی دارید. این بازی‌ها به مدل‌های بسیار ساده و کودکانه که مخصوص خردسالان ساخته شده تا مدل‌های بسیار پیشرفته که بزرگسالان هم به آن‌ها تمایل دارند، تقسیم‌بندی می‌شوند. بازی‌های دیجیتال یک دنیای بسیار گسترده دارد و هر جنس و سنی را مجذوب خود می‌کند.
چرا کودکان به سمت بازی های دیجیتال کشیده شدند؟
چرا کودکان به سمت بازی های دیجیتال کشیده شدند؟دنیای کودکان امروز با کودکان نسل‌های قبل بسیار متفاوت است. از قصه‌های مادربزرگ تا لی‌لی‌حوضک و هفت‌سنگ تا خاله‌بازی و دزد و پلیس همگی بازی‌هایی هست که یادآور دوران گذشته و خانه‌های حیاط‌دار و ایوان‌های بزرگ است. امروزه دیگر کودکان چندان به سمت این بازی‌ها توجهی نشان نمی‌دهند و دنیای کودکانه آن‌ها با مدیا و رسانه و بازی‌های کامپیوتری احاطه شده است. امروزه دیگر هر کودک و نوجوانی دست‌کم یک گوشی یا تب لت دارد و به همین جهت است که دسترسی به بازی‌های دیجیتال بسیار ساده شده است. در ادامه به‌طورکلی دلایلی را که این روند گرایش به سمت بازی‌های رایانه‌ای را بسیار تند کرده و باعث شده که کودکان دیگر به بازی‌های ساده و غیردیجیتال تمایلی نشان ندهند را بررسی کرده و ذکر می‌کنیم.
زندگی آپارتمانی و کوچک‌شدن خانه‌ها
حدود 30، 40 سال قبل اکثر مردم در خانه‌های بزرگ و حیاط‌دار زندگی می‌کردند. خانه‌های قوطی کبریتی و آپارتمانی که امروزه، اکثر افراد داخل آن‌ها رندگی می‌کنند، در گذشته بسیار کم بود و به همین دلیل کودکان فضای کافی برای بازی‌های دسته‌جمعی و بازی‌هایی مانند: دنبال بازی، دزد و پلیس و قایم باشک داشتند. در زمان حاضر، حتی اگر کودکان تمایل هم داشته باشند، عملاً به جهت فضای کوچک آپارتمان‌ها نمی‌توانند داخل خانه بازی کنند.
همچنین کودکان مانند گذشته هم امکان بازی در خیابان و کوچه را ندارند؛ زیرا هم امنیت آن‌ها در خطر قرار می‌گیرد و هم خانواده‌ها تمایلی ندارند که کودکان آن‌ها با هر فردی ارتباط برقرار کند. بدین ترتیب کودک در محیط کوچک خانه محبوس است و مجبور است گوشه‌ای بنشیند و بازی‌هایی انجام دهد که هم آرامش خانواده بر هم نخورد و هم بتواند هیجان خود را تخلیه کند؛ بنابراین راهکاری جز پناه بردن به بازی‌های دیجیتالی وجود ندارد.
کمترشدن ارتباطات بین اقوام و خانواده‌ها
امروزه دیگر خانواده‌ها تمایل یا حتی فرصت چندانی برای ارتباط با اقوام و دوستان خود ندارند. دورهمی‌ها و ارتباطات محدود به تعطیلات و آخر هفته‌ها شده و به همین ترتیب کودکان هم کمتر می‌توانند با همسالان خود دیدار کنند. همچنین زندگی ماشینی و شاغل شدن پدر و مادرها عملاً فرصتی برای گسترش ارتباطات در اختیار آن‌ها قرار نمی‌دهد. همه این عوامل دست‌به‌دست هم داده تا کودکان از دیدن همسالان خود محروم شده و مجبور به بازی تنهایی شوند.
وقت نداشتن والدین برای بازی با کودکان
وقت نداشتن والدین برای بازی با کودکانشاید والدین این حرف را بی‌انصافی بدانند؛ ولی متأسفانه دنیای ماشینی و پیچیده و سخت‌تر شدن زندگی‌ها عملاً والدین را کمی بی‌حوصله کرده. والدین امروزی دیگر نمی‌توانند مانند والدین دوره‌های گذشته برای فرزندان خود وقت بگذارند. مشکلات کاری و شغلی و نداشتن زمان کافی باعث شده که والدین نتوانند آن طور که بایدوشاید بازی‌های زیبای دوران کودکی خود را به فرزندشان یاد دهند و همگام با فرزند خود به بازی و تفریح بپردازند. همین امر هم به نوبه خود باعث می‌شود کودک وقت خود را بیشتر با گوشی و تب لت و لوازم دیجیتال دیگر بگذراند!
فواید و مضرات بازی های کامپیوتری
در این قسمت قصد داریم به مهم‌ترین سؤال والدین یعنی: آیا بازی‌های دیجیتال برای کودکان ما مضر است یا خیر، پاسخ دهیم و بهتر است این مژده را به شما بدهیم که با خواندن این بخش تا حدودی خیال شما از بابت گرایش کودکانتان به سمت بازی‌های دیجیتال راحت خواهد شد. بازی‌های کامپیوتری و دیجیتال در نوبه خود می‌توانند فواید بسیار زیادی برای کودکان داشته باشند، البته به‌هیچ‌وجه قصد نداریم بگوییم که اثرات بازی های رایانه ای همیشه مثبت است؛ بنابراین به‌دوراز هر گونه تعصب و دیدگاه صفر و صدی در ادامه مزایا و معایب بازی های کامپیوتری برای کودکان را با کمک‌گرفتن از مطالب وب‌سایت معتبر NOBLE (COACHING& TUTORING) ذکر می‌کنیم. در نهایت این شما هستید که می‌توانید درباره بازی یا عدم بازی‌کردن کودکان با این لوازم تصمیم‌گیری کنید.
فواید بازی های رایانه ای برای کودکان
افزایش مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری یکی از ویژگی‌های مثبت این بازی‌ها برای کودکان است. کودکان برای رسیدن به مرحله بعد و حل چالش‌های بازی باید 
بتوانند از مهارت‌های منطقی و خلاقیت خود استفاده کرده و مسائل را حل کنند. آن‌ها باید جست‌وجو، برنامه‌ریزی و کشف کرده و استفاده از رویکردهای مختلف برای رسیدن به هدف را امتحان کنند. بر طبق مقاله معتبری که در وب‌سایت علمی و معتبر NIH انجام شده، برخی از دانشمندان بر این باورند که بازی‌های ویدئویی می‌توانند به‌عنوان ابزار آموزشی برای توسعه سریع‌تر تصمیم‌گیری مورداستفاده قرار گیرند.
یکی دیگر از فواید بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای برای کودکان، ایجاد هماهنگی بین چشم و دست است. این ویژگی را کاملاً می‌توان تأیید کرد؛ زیرا کودکان با دستان خود بازی می‌کنند و با چشمان خود صفحه‌نمایش دیجیتال را دنبال می‌کنند. تعیین میزان سرعت کاراکترهای بازی و پاسخ به محرک‌ها به این ویژگی کمک می‌کند. علاوه‌برآن کودک باید بتواند تفسیر مغز را با حرکات دستان خود هماهنگ کند. بدین ترتیب به رشد و پیشرفت مهارت‌های فضائی وی کمک زیادی می‌شود.
یکی دیگر از فواید این دسته بازی‌ها برای کودکان بهبود انجام مهارت‌های چندوظیفه‌ای است. منظور این است که کودک بتواند به طور هم‌زمان روی چند کار و فعالیت تمرکز کرده و آن‌ها را انجام دهد. در این باره محققان تحقیقاتی را انجام داده‌اند و به این نتیجه‌گیری رسیده‌اند که:
کودکانی که بازی‌های ویدئویی انجام می‌دهند در مقایسه با سایر کودکان در نسخه‌ای از وظیفه ردیابی چندشی، عملکرد قابل‌توجه بهتری داشتند “
مضرات بازی‌های رایانه‌ای برای کودکان
همان‌طور که گفتیم قطعاً بازی‌های رایانه‌ای مضراتی هم برای کودکان دارند و نمی‌توان فقط بر جنبه‌های مثبت آن‌ها تأکید کرد. بااین‌وجود با کنترل والدین و زمان‌بندی‌کردن استفاده کودکان از لوازم دیجیتال و کنسول‌های بازی تا حد بسیار زیادی می‌توان از این مضرات جلوگیری کرد. اولین نکته منفی در استفاده از بازی های کامپیوتری ترویج خشونت و پرخاشگری در کودکان است. طبق بررسی و تحقیقات برخی دانشمندان، بازی‌های رایانه‌ای خشن و حتی فیلم‌ها و کمیک‌های خشن می‌تواند به ترویج خشونت و ایجاد رفتارهای غیر همدلانه در کودکان نقش داشته باشد.
هر چند برخی از تحقیقات هم معتقد هستند که بازی‌های آنلاین خشن تأثیر چندانی بر ایجاد خشونت در زندگی آفلاین یا معمولی کودکان ندارد. بااین‌وجود بهتر است که والدین زمان استفاده کودکان را از بازی‌های خشن کمتر کنند، البته که منع کامل آن‌ها از انجام این بازی‌ها هم تأثیرات مخرب بیشتری دارد و نباید کلاً کودکان را از دنیای دیجیتال و بازی‌های هیجانی دور کنید.
دومین نکته منفی در استفاده از بازی‌های رایانه‌ای، اعتیاد به این بازی‌ها است. شکی وجود ندارد که بازی‌های دیجیتال بسیار اعتیاد آورد هستند. حتی بزرگسالان هم می‌توانند به این بازی‌ها اعتیاد پیدا کنند؛ بنابراین خیلی چیز عجیبی نیست که کودک شما بخواهد دائماً بازی کند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) در ژوئن سال 2018 بازی مکرر یا مداوم را به‌عنوان یک اختلال به رسمیت شناخت که می‌تواند برای زندگی شغلی، خانوادگی، روانی و آموزشی مشکلات جدی ایجاد کند.
استفاده مکرر از بازی‌های دیجیتال به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود و برای اینکه کودکان شما به این مشکل دچار نشوند، باید حتماً به آن‌ها کمک کنید که بازی‌های دیگر غیر از بازی‌های رایانه‌ای را فراگرفته و انجام دهند. علاوه‌برآن، لازم است آن‌ها را به این شکل تربیت کنید که حتماً زمان کافی برای تکالیف مدرسه، دوستان و خانواده بگذارند و بازی با لوازم دیجیتال را هم به‌عنوان یک بخش از زندگی روزانه و نه کل آن در نظر بگیرند.
کلام پایانی
در مقاله پیشرو به بررسی علل گرایش کودکان امروزی به بازی‌های دیجیتال و همچنین فواید و مضرات این بازی‌ها در زندگی کودکان پرداختیم. برخلاف باور سنتی و قدیمی، بازی های کامپیوتری آن‌قدرها هم برای کودکان مضر نیستند و حتی می‌توانند به تقویت بسیاری از مهارت‌ها در کودکان کمک کنند. در مجموع بهتر است این را به شما بگوییم که به‌هیچ‌وجه نباید بازی‌های دیجیتال را به طور کامل از زندگی کودکان خود حذف کنید. شما می‌توانید با یک برنامه‌ریزی منظم روزانه برای کودکان، زمان‌بندی استفاده آن‌ها از بازی‌ها را کنترل کنید و اجازه ندهید تمام روز را با لوازم دیجیتال خود سرگرم شوند. استفاده از اسباب بازی های فکری و آموزشی غیردیجیتال می‌تواند گزینه خوبی برای پر کردن زمان‌های خالی دیگر باشد.
